- تماس با کارشناسان ما:
09123250614
دستگاه اکسیژن ساز یا Oxygen Concentrator یکی از دستگاه های بسیار مهم تجهیزات پزشکی است که وظیفه ی اکسیژن رسانی به بیماران دارای مشکل تنفسی را دارد. دستگاه های اکسیژن ساز جایگزین مناسبی به جای کپسول های اکسیژن هستند. البته این دستگاه ها محدودیت های خاص خود را دارند و در همه ی موارد نمی توان از آن ها استفاده کرد. عملکرد دستگاه های اکسیژن ساز به این صورت است که با جداسازی نیتروژن از هوا، اکسیژن خالص را در غلظت های بالاتر از هوای معمولی فراهم می کنند. با توجه به اینکه کار کردن این دستگاه نسبت به کپسول اکسیژن کمی متفاوت است از این رو در این مقاله از سایت دکتر فارمد به بررسی نحوه استفاده از دستگاه اکسیژن ساز، نکات ایمنی، طریقه نگهداری دستگاه و مسائل مرتبط با آن می پردازیم.
این مقاله برای افرادی که مشکل تنفسی دارند و از دستگاه اکسیژن ساز استفاده می کنند بسیار مفید و کاربردی خواهد بود همچنین در بردارنده ی نکات مهمی است برای پرستارانی که از بیماران تنفسی مراقبت می کنند مفید خواهد بود.
قبل از اینکه با نحوه استفاده از دستگاه اکسیژن ساز آشنا شویم، خوب است مقدمات کار با این دستگاه را بدانیم. بر خلاف کپسول اکسیژن که مخزن تحت فشار اکسیژن خالص است، دستگاه اکسیژنساز با مکش هوای محیط و جداسازی نیتروژن، اکسیژن را غلیظ میکند و به بیمار تحویل می‌دهد. از مزایای اکسیژنساز می‌توان به استفاده مداوم و عدم نیاز به شارژ مجدد مانند کپسول اشاره کرد. در مقابل، کپسول اکسیژن برای مصارف اضطراری و کوتاه‌مدت مناسب‌تر است.
دراین‌بین، بیماران خاصی به این دستگاه نیاز دارند و باید نحوه استفاده از دستگاه اکسیژن ساز را بدانند. بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن تنفسی (مانند COPD، آسم شدید، فیبروز ریوی)، بیماران پس از جراحی‌های بزرگ که نیاز به اکسیژن درمانی دارند، سالمندان با مشکلات اکسیژنی در خون و در نهایت، بیماران کرونایی با افت سطح اکسیژن خون از این دسته‌اند.
همچنین نمونه‌های مختلفی از این دستگاه در بازار وجود دارد که باید انواع آن را بشناسید. انواع دستگاههای اکسیژنساز موجود در بازار عبارت‌اند از:
دستگاههای اکسیژنساز دارای ساختاری نسبتا پیچیده هستند که شامل اجزای مکانیکی، الکترونیکی و فیلترهای تخصصی می‌شوند. آشنایی با اجزای اصلی این دستگاه‌ها به درک بهتر نحوه استفاده از دستگاه اکسیژن ساز، عملکرد آن‌ها و نگهداری صحیح کمک میکند. با شناخت دقیق این اجزا، کاربر می‌تواند در صورت بروز مشکل ساده، علت را راحت‌تر تشخیص دهد یا هنگام تماس با تکنسین فنی، اطلاعات دقیق‌تری ارائه کند:
این بخش، هوای محیط را به داخل دستگاه می‌کشد و آن را تحت فشار قرار می‌دهد. کمپرسور یکی از حیاتی‌ترین قطعات دستگاه است که وظیفه تامین هوای ورودی به سیستم فیلتراسیون و مبدل زئولیت را بر عهده دارد. صدای دستگاه نیز عمدتا ناشی از عملکرد کمپرسور است.
این سیستم شامل فیلترهای داخلی و خارجی برای تصفیه هوای ورودی است. فیلتر خارجی ذرات بزرگ‌تری مانند گردوغبار و پرز را حذف میکند، درحالی‌که فیلتر داخلی برای ذرات ریزتر و آلودگی‌های میکروسکوپی طراحی شده است. حفظ تمیزی این فیلترها مستقیما بر کیفیت هوای تولیدی اثر دارد.
زئولیت نوعی ماده معدنی با خاصیت جذب انتخابی است که نیتروژن را از هوای فشرده‌شده جدا میکند و اکسیژن خالص (با غلظت حدود ۹۰ تا ۹۶ درصد) را برای مصرف فراهم می‌سازد. این ستون‌ها معمولا به‌صورت دوتایی و متناوب عمل میکنند تا پیوسته فرایند تولید اکسیژن ادامه پیدا کند.
محل اتصال شیلنگ اکسیژن است که به کانول بینی یا ماسک متصل میشود. کیفیت و طراحی این خروجی باید به‌گونه‌ای باشد که نشت اکسیژن نداشته باشد و به‌راحتی با اتصالات مختلف سازگار شود.
با استفاده از این قسمت، کاربر یا مراقب می‌تواند میزان جریان اکسیژن را بر حسب لیتر در دقیقه تنظیم کند. فلومتر اغلب به‌صورت یک استوانه شیشه‌ای با شناور داخلی طراحی شده است و عدد دقیق جریان را با موقعیت شناور نمایش می‌دهد.
برخی بیماران هنگام تنفس اکسیژن خشک دچار تحریک راه‌های تنفسی می‌شوند. در این شرایط، از رطوبت ساز استفاده میشود. این بطری را به خروجی اکسیژن متصل میکنند و با عبور اکسیژن از آب مقطر، رطوبت نسبی مناسبی به آن افزوده میشود.
در مدل‌های جدیدتر، پنلی وجود دارد که امکان مشاهده و تنظیم پارامترهایی مثل میزان اکسیژن خروجی، هشدارهای عملکرد، زمان کارکرد، میزان خلوص اکسیژن و وضعیت فیلترها را فراهم میکند.
فیلتر خارجی معمولا قابل شست‌وشو است و باید به طور منظم تمیز شود. فیلتر داخلی وظیفه محافظت از اجزای حساس دستگاه را دارد و بسته به مدل، باید در بازه‌های چندماهه تعویض شود. سلامت این فیلترها نقش کلیدی در کیفیت اکسیژن خروجی دارد.
تفاوت بین دستگاه اکسیژن ساز و کپسول اکسیژن را به صورت خلاصه برای سهولت در مطالعه در جدول زیر آورده ایم:
| کپسول اکسیژن | دستگاه اکسیژن ساز | ویژگی |
| حاوی اکسیژن فشرده است و نیاز به شارژ مجدد دارد. | از محیط گرفته و نیتروژن را از هوا جدا می کند. | منبع اکسیژن |
| نیاز به شارژ مجدد دارد . | نیازی به شارژ مجدد ندارد. | نیاز به شارژ مجدد |
| نسبتا سنگین و دشوار برای حمل و نقل | معمولاً قابل حمل و سبک است. | حمل و نقل |
| محدودیت زمانی دارد. | بدون محدودیت زمانی | محدودیت زمانی |
| هزینه اولیه آن کمتر است، اما هزینه شارژ مجدد و نگهداری آن نسبت به دستگاه اکسیژن ساز بالاترتر است. | هزینه اولیه بالایی دارد، اما هزینه نگهداری و شارژ مجدد آن کمتر از کپسول اکسیژن است. | هزینه |
| مناسب برای استفاده کوتاه مدت یا در شرایط اضطراری. | مناسب برای استفاده طولانی مدت در خانه یا بیمارستان. | کاربرد |
| خطر نشت اکسیژن و انفجار زیاد | خطر نشت اکسیژن کم | ایمنی |
| نیاز به نگهداری بیشتر | تمیز کردن فیلترها | نگهداری |
دستگاه اکسیژن ساز در اکسیژن رسانی به بیماران مبتلا به COPD، فیبروز ریوی، آسم شدید، نارسایی قلبی، پس از جراحی های سنگین و در شرایط حاد مانند کووید-۱۹ نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. استفاده از دستگاه اکسیژن ساز در درمانگاه ها و بیمارستان بسیاری ضروری و حیاتی است و از آنجایی که نیاز به شارژ مجدد ندارد و ایمنی بالاتری هم نسبت به کپسول های اکسیژن دارد، گزینه ی مناسب تری برای این مراکز درمانی است. برای اینکه با نحوه ی درست استفاده از دستگاه اکسیژن ساز آشنا شوید به ادامه ی مطلب توجه نمایید.
حالا که با اجزای مهم این دستگاه آشنا شدید، خوب است نحوه استفاده از دستگاه اکسیژن ساز را هم به‌صورت مرحله به مرحله فرابگیرید. به‌این‌ترتیب شما می‌توانید برای نصب این دستگاه از مراحل زیر پیروی کنید:
مکانی با تهویه مناسب، حداقل ۲۰ سانتی‌متر فاصله از دیوارها، بدون رطوبت زیاد و دور از نور مستقیم خورشید انتخاب کنید. سطح زیر دستگاه باید صاف و محکم باشد تا از لرزش و تولید صدای اضافی جلوگیری شود.
پیش از روشن‌کردن دستگاه، فیلتر داخلی (معمولا پشت دستگاه) و فیلتر خارجی (در قسمت جانبی یا زیرین) را بررسی کنید و مطمئن شوید تمیز هستند و به‌درستی در جای خود قرار دارند. در صورت کثیفی فیلتر خارجی، آن را با آب ولرم بشویید و بگذارید کاملا خشک شود.
اگر پزشک تجویز کرده است که اکسیژن مرطوب باشد، مخزن رطوبت ساز را با آب مقطر تا خط تعیین‌شده پر کنید. هرگز از آب لوله‌کشی یا آب‌معدنی استفاده نکنید. سپس مخزن را به محل مشخص‌شده در دستگاه وصل کنید.
شیلنگ رابط اکسیژن را به خروجی دستگاه متصل کنید و سر دیگر آن را به کانول بینی یا ماسک وصل نمایید. اطمینان حاصل کنید که شیلنگ پیچ‌خورده یا خم نشده باشد تا جریان اکسیژن مختل نشود.
دوشاخه را به پریز برق وصل کنید و از سالم‌بودن پریز مطمئن شوید. سپس دکمه روشن/خاموش (Power) را فشار دهید. اغلب دستگاه‌ها دارای چراغ نشانگر روشن بودن یا صدای بوق کوتاه در زمان راه‌اندازی هستند.
با استفاده از پیچ تنظیم روی فلومتر (Flow Meter)، عدد مورد نظر پزشک (مثلا ۲ لیتر در دقیقه) را تنظیم کنید. عقربه فلومتر باید دقیقا روی عدد تعیین‌شده قرار بگیرد. تنظیم نادرست می‌تواند برای بیمار خطرناک باشد.
پس از چند دقیقه، دستگاه باید بدون صداهای غیرعادی کار کند. اکسیژن باید از کانول یا ماسک به‌راحتی جریان یابد. برخی دستگاه‌ها دارای نمایشگر درصد اکسیژن هستند که باید عددی بین ۹۰ تا ۹۶ درصد را نمایش دهند.
زمان و میزان استفاده باید دقیقا مطابق نسخه پزشک باشد. از خاموش و روشن‌کردن مکرر دستگاه در طول روز پرهیز کنید، مگر در مواقع ضروری. این کار به عمر مفید دستگاه آسیب می‌زند.
برای خاموش‌کردن، ابتدا دکمه پاور را بزنید، سپس دوشاخه را از برق بکشید. اگر از رطوبت ساز استفاده کرده‌اید، باقی‌مانده آب را خالی کنید و مخزن را بشویید و خشک کنید.
علاوه بر مراحل نحوه استفاده از دستگاه اکسیژن ساز، شما باید یک سری نکات مهم را برای نگهداری و عمر بیشتر دستگاه رعایت کنید:
در استفاده از دستگاه اکسیژن ساز باید به نکات ایمنی که در ادامه آمده است توجه نمایید از آنجایی که اکسیژن یک ماده اشعال زا می باشد حتما باید برای حفظ سلامت و جلوگیری از خطرات جدی دستورالعمل های زیر را رعایت نمایید:
برای افزایش طول عمر دستگاه و بالا بردن عملکرد آن بهتر است حتما به نکات زیر را در نگهداری و تعمیر دستگاه اکسیژن ساز توجه نمایید:
یکی از جمله مشکلاتی که برای دستگاه های اکسیژن ساز پیش می آید؛ کاهش جریان اکسیژن است که علت این مشکل می تواند به دلیل فیلترهای کثیف، نشتی لوله ها و یا مشکل در کمپرسور باشد. برای حل این مشکلات کافی است فیلترها را تمیز کنید و لوله ها را بررسی کنید و در صورت رفع نشدن مشکل با تکنسین و تعمیرکار تماس بگیرید. اگر دستگاه اکسیژن ساز شما گرمای زیادی تولید می کند ممکن است مشکلی در سیستم تهویه و خنک کننده آن رخ داده باشد که برای حل این مشکل بهتر است دستگاه را خاموش کرده و با تعمیرکار تماس بگیرید.
فراگیری صحیح نحوه استفاده از دستگاه اکسیژن ساز می‌تواند به بهبود وضعیت تنفسی بیماران کمک قابل‌توجهی کند. شناخت اجزای دستگاه، نحوه راه‌اندازی، نکات نگهداری و رعایت مسائل ایمنی از الزامات استفاده مطمئن از این دستگاه حیاتی است. همچنین، خرید دستگاه از شرکتهای معتبر مانند فارمد و بهره‌گیری از آموزشهای تخصصی می‌تواند ضامن عملکرد بهتر دستگاه و آرامش خاطر بیمار و خانواده باشد.
همچنین شما می‌توانید سوالات خود را در خصوص نحوه استفاده از دستگاه اکسیژن ساز در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.
بله، بسیاری از بیماران از دستگاه در طول شب استفاده میکنند. مهم است که جریان اکسیژن طبق تجویز پزشک تنظیم شده باشد.
خیر، دستگاههای خانگی مدرن صدای کمی تولید میکنند (حدود ۴۰-۵۰ دسیبل) که مزاحم خواب یا استراحت نمیشوند.
بسته به نیاز بیمار، برخی افراد فقط چند ساعت در روز و برخی دیگر به طور دائم استفاده میکنند. استفاده ۲۴ ساعته نیز ممکن است.
اگر طبق نظر پزشک استفاده شود، خیر. اما تنظیم اشتباه یا استفاده بیش از حد می‌تواند مشکلاتی مانند خشکی بینی یا وابستگی روانی ایجاد کند.
توصیه میشود دستگاه را از شرکتهای معتبر تجهیزات پزشکی مانند فارمد تهیه کنید تا از گارانتی، خدمات پس از فروش و آموزشهای لازم بهرهمند شوید.
شرکت فارمد الکترونیک تجهیز با سابقه بیش از 40 سال تجربه در حوزه دستگاه پزشکی و همچنین دستگاه دامپزشکی توانایی ارائه خدماتی همچون تامین دستگاه، تعمیر و کالیبراسون دستگاه پزشکی را داراست.
طراحی شده توسط گروه طراحی سایت پاسارگاد
