- تماس با کارشناسان ما:
09123250614
سونوگرافی یکی از رایج‌ترین و ایمن‌ترین روش‌های تصویربرداری در پزشکی است که در طیف وسیعی از معاینات، از بررسی اندام‌های داخلی گرفته تا پیگیری رشد جنین، مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، بسیاری از بیماران و حتی برخی والدین نگران این موضوع هستند که آیا سونوگرافی اشعه دارد و ممکن است به بدن آسیب برساند؟ در این مقاله از سایت دکتر فارمد به‌صورت علمی و دقیق به این سؤال پاسخ می‌دهیم و به بررسی ایمنی، مزایا و خطرات احتمالی سونوگرافی می‌پردازیم.
سونوگرافی یا اولتراسونوگرافی، یک روش تصویربرداری پزشکی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر زنده از درون بدن استفاده میکند. برخلاف روش‌هایی مانند رادیولوژی یا سی‌تی‌اسکن که بر اساس اشعه ایکس عمل می‌کنند، سونوگرافی هیچ نوع اشعه یونیزه‌کننده‌ای ندارد. به‌این‌ترتیب در پاسخ به سوال اینکه آیا دستگاه سونوگرافی اشعه دارد باید گفت که جواب منفی است.
درواقع در روش استفاده از امواج صوتی، یک مبدل (ترانسدیوسر) بر روی پوست قرار می‌گیرد که امواج صوتی را به داخل بدن می‌فرستد و بازتاب آن‌ها را دریافت میکند و به کامپیوتر منتقل میکند تا تصویر تولید شود.
همانطور که گفتیم، سونوگرافی از هیچ‌گونه اشعه‌ای استفاده نمیکند. بر خلاف تصویربرداری با اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن که شامل تابش یونیزه می‌شوند و ممکن است در صورت استفاده زیاد خطراتی برای سلول‌های بدن ایجاد کنند، سونوگرافی کاملا بر اساس امواج صوتی است؛ بنابراین در دسته‌بندی روش‌های تصویربرداری بدون اشعه قرار می‌گیرد و ایمنی بالاتری دارد.
دستگاه‌های سونوگرافی در انواع مختلفی وجود دارند که بسته به نوع معاینه و نیاز بالینی پزشک، مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر یک از این دستگاه‌ها قابلیت خاصی دارند که امکان مشاهده دقیق‌تر بافتها و اندام‌های داخلی را فراهم میکند. تمام این روش‌ها با وجود تفاوت در کاربرد، بر پایه امواج صوتی کار می‌کنند و فاقد هرگونه تابش اشعه یونیزه هستند؛ بنابراین، از نظر ایمنی در رده بسیار بالایی قرار دارند و میتوان با اطمینان خاطر از آن‌ها استفاده کرد.
مطالعات علمی متعدد در دهه‌های گذشته نشان دادهاند که سونوگرافی درصورتی‌که به‌صورت اصولی و توسط متخصصین انجام شود، ایمن است. در بزرگسالان، استفاده از سونوگرافی برای بررسی اندام‌هایی مانند کبد، کلیه، تیروئید، قلب، مثانه، اندام‌های تناسلی و عضلات کاملا بی‌خطر است و هیچ‌گونه شواهدی از آسیب به بافتها در پی انجام مکرر آن مشاهده نشده است.
در کودکان نیز، سونوگرافی کاربرد فراوانی دارد؛ بهویژه در نوزادان برای بررسی مغز از طریق ملاج باز، ارزیابی سیستم ادراری (مثلا برای تشخیص برگشت ادرار)، بررسی ساختارهای شکمی و حتی قلب (اکوکاردیوگرافی) استفاده میشود. به دلیل نبود اشعه یونیزه، این روش برای کودکان بسیار ایمن تلقی میشود. تاکنون هیچ‌گونه آسیب بلندمدت یا اختلال رشدی ناشی از سونوگرافی در کودکان گزارش نشده است.
همچنین در خصوص اینکه آیا سونوگرافی اشعه دارد یا نه باید گفت که برخی مراکز آموزشی و پژوهشی از سونوگرافی برای آموزش نحوه عملکرد اندام‌ها یا ارزیابی پاسخ به درمان‌ها استفاده می‌کنند که خود گواهی بر سطح بالای ایمنی این فناوری در گروه‌های سنی مختلف است.
سونوگرافی در بارداری یکی از متداول‌ترین کاربردهای این فناوری است. معمولا مادران در طول دوران بارداری بین ۳ تا ۵ بار سونوگرافی انجام میدهند تا رشد و سلامت جنین بررسی شود. شواهد علمی نشان می‌دهد که استفاده معمول از سونوگرافی در بارداری بی‌خطر است و هیچ‌گونه اثر منفی بر رشد جنین یا سلامت مادر ندارد. البته توصیه میشود از انجام سونوگرافیهای غیرضروری و صرفا برای داشتن عکس یا فیلم یادگاری پرهیز شود.
در شرایط عادی، عارضه خاصی برای سونوگرافی گزارش نشده است. تنها در صورت استفاده نادرست یا طولانیمدت و با فرکانس بالا ممکن است بافتها کمی گرم شوند. با این حال، این افزایش دما بسیار ناچیز است و تاثیری بر سلولها ندارد. همچنین، افرادی با پوست بسیار حساس ممکن است احساس ناراحتی جزئی در محل تماس ژل داشته باشند؛ اما در نهایت هیچ‌گونه اثرات جانبی بلندمدت یا اختلال در عملکرد اندام‌ها گزارش نشده است.
در انتخاب روش مناسب تصویربرداری پزشکی، یکی از فاکتورهای مهمی که باید در نظر گرفته شود، میزان اشعه و سطح ایمنی آن روش است. برخی از روش‌ها از اشعه یونیزه استفاده می‌کنند که در دوزهای بالا یا تکرار زیاد ممکن است اثرات منفی بر سلول‌های بدن داشته باشند. در مقابل، روش‌هایی وجود دارند که بدون استفاده از اشعه، اطلاعات دقیقی از اندام‌های داخلی ارائه میدهند.
در جدول زیر مقایسه‌ای از روش‌های تصویربرداری مختلف از نظر نوع انرژی مصرفی، وجود اشعه یونیزه و سطح ایمنی آورده شده است:
روش تصویربرداری | نوع انرژی مورد استفاده | وجود اشعه یونیزه | سطح ایمنی |
سونوگرافی | امواج صوتی | ندارد | بسیار بالا |
رادیولوژی | اشعه ایکس | دارد | متوسط |
سی‌تی‌اسکن | اشعه ایکس | دارد | متوسط تا پایین |
ام‌آرآی | میدان مغناطیسی و امواج رادیویی | ندارد | بالا |
همانطور که مشاهده می‌کنید، سونوگرافی و ام‌آرآی جزء ایمن‌ترین روش‌های تصویربرداری محسوب می‌شوند، چرا که فاقد تابش‌های یونیزه هستند. این در حالی است که رادیولوژی و سی‌تی‌اسکن با وجود کاربردهای بسیار موثر خود، در دسته‌بندی روش‌های تصویربرداری همراه با اشعه قرار می‌گیرند. بهویژه سی‌تی‌اسکن که از دوزهای بالاتری از اشعه استفاده میکند و در صورت تکرار زیاد ممکن است ریسک‌هایی برای سلامت در پی داشته باشد.
بنابراین در مواردی که امکان استفاده از روش‌های غیرتابشی مانند سونوگرافی وجود دارد، پزشکان معمولا این گزینه‌ها را در اولویت قرار میدهند تا هم اطلاعات تشخیصی لازم به‌دست آید و هم ایمنی بیمار حفظ شود.
با اینکه پاسخ سوال «آیا دستگاه سونوگرافی اشعه دارد؟» یک نه بزرگ است؛ اما همچنان برای بهره‌برداری ایمن و موثر از سونوگرافی، رعایت چند نکته ضروری است:
سونوگرافی به‌عنوان یک روش تصویربرداری بدون اشعه، ایمن و غیرتهاجمی، جایگاه ویژه‌ای در پزشکی دارد. برخلاف تصور برخی افراد، این روش هیچ‌گونه اشعه مضری ندارد و در صورت استفاده اصولی، خطری برای بدن ایجاد نمیکند. چه برای بزرگسالان، چه کودکان و حتی جنین در دوران بارداری، سونوگرافی یکی از بی‌خطرترین و مفیدترین ابزارهای تشخیصی محسوب میشود؛ بنابراین، بیماران می‌توانند با اطمینان خاطر از این فناوری بهره ببرند، به شرط آنکه طبق راهنمایی‌های علمی و تخصصی استفاده شود.
شما همچنین می‌توانید با مراجعه به دیگر مقالات وب‌سایت دکتر فارمد اطلاعات بیشتری در خصوص دستگاه‌های سونوگرافی و تجهیزات پزشکی به دست آورید.
خیر. سونوگرافی از امواج صوتی استفاده میکند، نه اشعه. همچنین مطالعات علمی متعدد نشان دادهاند که انجام سونوگرافیهای معمول در دوران بارداری هیچ خطری برای جنین ندارد، بهویژه زمانی که توسط پزشک و طبق برنامهریزی مناسب انجام شود.
در حالت عادی، حتی استفادههای مکرر از سونوگرافی مشکلی ایجاد نمیکند. با این حال، برای اطمینان بیشتر، توصیه میشود تنها در صورت نیاز پزشکی و با تجویز پزشک انجام شود تا از سونوگرافیهای غیرضروری جلوگیری شود.
سونوگرافی یک روش غیرتهاجمی و بدون درد است. تنها ممکن است هنگام فشار مبدل روی پوست یا ورود مبدل در سونوگرافی واژینال یا رکتال کمی احساس ناراحتی داشته باشید، اما این احساس معمولا خفیف و گذرا است.
در شرایط خاص و استفاده طولانیمدت یا با شدت بالا، ممکن است بافتها اندکی گرم شوند؛ اما این افزایش دما بسیار ناچیز است و تاثیر مضری بر سلولها ندارد. اپراتورهای حرفهای به نحوی تنظیمات را انجام میدهند که این پدیده حتی رخ ندهد.
گرچه فناوریهای جدید مانند سونوگرافی سهبعدی و چهاربعدی تصاویر زیبایی از چهره جنین ارائه میدهند؛ اما انجام این سونوگرافیها صرفا به قصد تفریح یا تهیه عکس یادگاری توصیه نمیشود، مگر اینکه تحت نظارت پزشک و با رعایت اصول ایمنی انجام شود.
شرکت فارمد الکترونیک تجهیز با سابقه بیش از 40 سال تجربه در حوزه دستگاه پزشکی و همچنین دستگاه دامپزشکی توانایی ارائه خدماتی همچون تامین دستگاه، تعمیر و کالیبراسون دستگاه پزشکی را داراست.
طراحی شده توسط گروه طراحی سایت پاسارگاد
