تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن در زمینه اکسیژن درمانی از اهمیت بالایی برخوردار است. اکسیژندرمانی یکی از مهمترین روشهای درمانی برای افرادی است که از مشکلات ریوی و تنفسی رنج میبرند. درواقع، بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن تنفسی مانند COPD، آسم یا فیبروز ریوی نیاز دارند که بهصورت مداوم به اکسیژن دسترسی داشته باشند.
در این میان، دو ابزار رایج برای تامین اکسیژن مورد نیاز بیماران، دستگاه اکسیژنساز و کپسول اکسیژن هستند. اما تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن چیست و کدام یک انتخاب بهتری است؟ در این مقاله از وبسایت فارمد، به بررسی تفاوتهای اساسی بین دستگاه اکسیژنساز و کپسول اکسیژن پرداختهایم تا به شما در انتخاب بهترین گزینه کمک کنیم.
دستگاه اکسیژنساز چیست؟
پیش از آنکه به تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن بپردازیم خوب است با تکتک این دستگاهها آشنا شویم. دستگاه اکسیژنساز وسیلهای است که هوای محیط را میگیرد و پس از حذف نیتروژن، اکسیژن خالص را به بیمار ارائه میدهد. نحوه عملکرد دستگاه اکسیژنساز به این صورت است این دستگاه با استفاده از فیلترهای مخصوص، اکسیژن مورد نیاز را تولید میکند و نیازی به پر کردن مجدد ندارد.
انواع دستگاههای اکسیژنساز متفاوتی در بازار وجود دارند که هر یک میتواند برای گروهی از بیماران و کاربردهای خاصی مناسب باشند. از میان آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- دستگاه اکسیژنساز خانگی: این مدلها بزرگتر هستند و به برق متصل میشوند. همچنین این مدلها معمولا برای استفاده طولانیمدت در خانه طراحی شدهاند.
- دستگاه اکسیژنساز پرتابل: این نمونه از دستگاه اکسیژن ساز سبکتر و قابلحمل هستند و از باتری برای تامین انرژی خود استفاده میکنند. این نوع برای بیمارانی که نیاز به تحرک دارند بسیار مناسب است.

اجزای اصلی دستگاه اکسیژن ساز
اجزای اصلی دستگاه اکسیژن ساز شامل فیلتر هوا، کمپرسور هوا، زئولیت، رگولاتور و مرطوب کننده هستند که هر کدام از این اجزا برای انجام وظایف زیر در دستگاه اکسیژن ساز تعبیه شده اند:
• فیلترهای هوا : برای حذف آلودگی ها و سایر گازهای موجود در هوا به کار می روند.
• کمپرسور هوا: برای فشرده کردن هوای ورودی به دستگاه از کمپرسور استفاده می شود.
• زئولیت: این ماده نیتروژن موجود در هوا را جذب کرده و اکسیژن خالص را آزاد میکند.
• رگولاتور: برای تنظیم فشار و جریان اکسیژن خروجی است، رگولاتور فشار بالای اکسیژن را از مخزن دریافت کرده و فشار آن را کم و متعادل می کند.
• مرطوبکننده: در بسیاری از دستگاه های اکسیژن ساز برای مرطوب سازی اکسیژن از آن استفاده می شود.
کپسول اکسیژن چیست؟
در ادامه خوب است کپسول اکسیژن را هم بشناسیم تا بتوانیم بهتر به تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن پی ببریم. کپسول اکسیژن یک مخزن تحت فشار است که حاوی اکسیژن فشرده میباشد. نحوه عملکرد کپسول اکسیژن به این صورت است که این اکسیژن با فشار بالا در داخل سیلندر ذخیره شده و از طریق یک شیر مخصوص و رگولاتور کنترل میشود تا اکسیژن به میزان مورد نیاز بیمار تامین گردد. تنظیم فشار خروجی اهمیت بالایی دارد، زیرا فشار زیاد میتواند به بیمار آسیب برساند. این کپسولها معمولا به همراه ماسک یا نازل بینی مورد استفاده قرار میگیرند.
کپسولهای اکسیژن باید به طور منظم بررسی و شارژ شوند، زیرا پس از اتمام اکسیژن موجود در آنها، مجددا باید با اکسیژن پر شوند که این امر مستلزم مراجعه به مراکز شارژ اکسیژن است. همچنین مانند دستگاه اکسیژن ساز، انواع مختلفی از کپسولهای اکسیژن در دسترس هستند که از میان آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کپسول اکسیژن پزشکی: این نوع مخصوص بیماران طراحی شده است و در حجمهای مختلف (5، 10، 40 لیتری) عرضه میشود. این کپسولها در بیمارستآنها، مراکز درمانی و حتی برای استفاده خانگی بیماران با نیاز به اکسیژندرمانی در دسترس هستند.
- کپسول اکسیژن صنعتی: این نمونه برای مصارف صنعتی استفاده میشود و دارای ترکیبات متفاوتی از اکسیژن است. این نوع کپسولها برای برش فلزات، جوشکاری و فرایندهای صنعتی دیگر به کار میروند.
- کپسول اکسیژن پرتابل (قابلحمل): این نوع کپسولها برای بیمارانی که نیاز به اکسیژن در طول حرکت و سفر دارند، طراحی شدهاند. وزن کمتر و ابعاد کوچکتر، از ویژگیهای مهم این کپسولها هستند.
اجزای اصلی کپسول اکسیژن
کپسول اکسیژن شامل یک مخزن تحت فشار، رگولاتر، شیر کنترل و مانومتر است که هر کدام از این اجزا عملکرد خاص خود را دارند که در زیر به آن ها اشاره شده است:
• مخزن تحت فشار: وظیفه این مخزن نگهداری و ذخیره اکسیژن فشرده شده می باشد.
• رگولاتور: رگولاتور فشار و جریان اکسیژن خروجی را کنترل می کند.
• شیر کنترل: برای کنترل جریان اکسیژن از شیر کنترل استفاده می شود.
• مانومتر: میزان فشار داخل کپسول اکسیژن به وسیله مانومتر نشان داده می شود.
فرق کپسول اکسیژن با دستگاه اکسیژن ساز
با اینکه هر دو دستگاه برای اکسیژنرسانی استفاده میشود؛ اما تفاوت دستگاه اکسیژنساز با کپسول اکسیژن بسیار است و از جنبههای گوناگونی میتوان آن را مورد بررسی قرار داد:
منبع تامین اکسیژن
منبع تامین اکسیژن یکی از مهمترین نمونههای تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن است بهطوریکه دستگاه اکسیژنساز، اکسیژن را از هوای محیط استخراج کرده و به طور مداوم تولید میکند. در مقابل کپسول اکسیژن، دارای مقدار محدودی اکسیژن ذخیره شده است که پس از تمامشدن، نیاز به پر کردن مجدد دارد.
حملونقل و جابهجایی
تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن شامل نوع جابهجایی دستگاه هم میشود. دستگاههای اکسیژنساز عموما مدلهای خانگی سنگین هستند و به برق نیاز دارند، اما مدلهای پرتابل قابلیت حمل دارند و با باتری نیز کار میکنند. در مقابل، کپسولهای اکسیژن، بسته به حجم آنها، میتوانند سبک یا بسیار سنگین باشد و حمل آن دشوار باشد. مدلهای کوچکتر برای استفاده کوتاهمدت مناسب هستند.
هزینههای اقتصادی
هزینههای خرید و نگهداری هر دو دستگاه نیز در لیست تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن جای میگیرد. دستگاه اکسیژنساز هزینه اولیه بالاتری دارد، اما در درازمدت مقرونبهصرفهتر است، زیرا نیازی به شارژ مجدد ندارد. این مسئله در حالی است که کپسول اکسیژن هزینه اولیه پایینتری دارد، اما هزینههای مداوم برای پر کردن مجدد ایجاد میکند. هزینههای حملونقل و تعویض کپسولها نیز ممکن است در طولانیمدت افزایش یابد.
میزان اکسیژن خروجی و تنظیم جریان
دو دستگاه در میزان اکسیژن خروجی و تنظیم جریان نیز با هم تفاوت دارند. دستگاه اکسیژنساز قابلیت تنظیم جریان و تامین اکسیژن پیوسته دارد. برخی مدلها دارای خروجی پالسی (تنفسی) هستند که اکسیژن را متناسب با دم و بازدم بیمار تنظیم میکنند. در مقابل، در دستگاههای کپسول اکسیژن، میزان اکسیژن ذخیرهشده محدود است و ممکن است در مواقع اضطراری یا استفاده طولانیمدت به اتمام برسد.
نیاز به تعمیر و نگهداری
تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن شامل تفاوت در میزان تعمیرات مورد نیاز هم میشود. دستگاه اکسیژنساز نیاز به سرویس دورهای و تعویض فیلتر دارد. برخی مدلها دارای سیستم هشدار برای بررسی عملکرد دستگاه هستند. درحالیکه کپسول اکسیژن نیاز به شارژ مجدد و رعایت نکات ایمنی هنگام حملونقل دارد. همچنین باید از نشتی اکسیژن جلوگیری شود، زیرا میتواند خطرات ایمنی به همراه داشته باشد.
کاربرد در شرایط اضطراری
کاربرد این دو دستگاه در شرایط اضطراری نیز با هم فرق میکند. دستگاه اکسیژنساز به برق نیاز دارد و در صورت قطع برق، بیمار باید به منبع اکسیژن جایگزین دسترسی داشته باشد؛ اما در مقابل کپسول اکسیژن برای شرایط اضطراری گزینه بهتری است، زیرا در هر شرایطی حتی در هنگام قطع برق یا نبود دسترسی به تجهیزات دیگر، اکسیژن را تامین میکند.

مقایسه کلی دستگاه اکسیژن ساز و کپسول اکسیژن
کپسول اکسیژن | دستگاه اکسیژن ساز | ویژگی |
اکسیژن خالص ذخیره شده در سیلندر | هوای محیط | منبع اکسیژن |
نیاز به شارژ مجدد | ندارد (همیشه روشن و فعال است) | نیاز به شارژ مجدد |
کپسول های کوچک قابل حمل هستند | برخی مدل ها قابل حمل هستند (Portable). | قابلیت حمل |
نیاز به برق ندارد | نیاز به برق دارد | مصرف برق |
هزینه اولیه پایینتر | هزینه اولیه بالاتر | هزینه اولیه |
محدود | نامحدود | مدت زمان استفاده |
نیاز به شارژ مجدد و بررسی فشار سیلندر | نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای | نگهداری |
خطر نشت یا انفجار در صورت استفاده نادرست | ایمنتر (بدون خطر نشت یا انفجار) | ایمنی |
مناسب برای استفاده کوتاه مدت یا اورژانسی | مناسب برای استفاده طولانیمدت در خانه یا بیمارستان | کاربرد |
دارد | دارد | قابلیت تنظیم جریان |
مزایا و معایب اکسیژن ساز و کپسول اکسیژن
در کنار تفاوت دستگاه اکسیژن ساز با کپسول اکسیژن، این دو دستگاه هر کدام بهصورت جداگانه مزایا و معایبی هم دارند که میتوانند به شما کمک کنند در تهیه یکی از آنها، بهتر تصمیم بگیرید. بهاینترتیب مزایا و معایب آنها در جدول زیر گنجانده شده است.
اکسیژن ساز | |
مزایای دستگاه اکسیژنساز | معایب دستگاه اکسیژنساز |
تامین مداوم اکسیژن بدون نیاز به شارژ مجدد | وابستگی به برق، که در شرایط قطع برق میتواند مشکلساز شود |
مقرونبهصرفه در درازمدت، بهخصوص برای بیمارانی که نیاز مداوم به اکسیژن دارند | هزینه اولیه بالاتر نسبت به خرید کپسول اکسیژن |
تولید اکسیژن خالص از هوای محیط و عدم وابستگی به مخازن ذخیرهای | نیاز به سرویس و نگهداری دورهای برای حفظ عملکرد بهینه |
مدلهای پرتابل امکان استفاده در خارج از خانه را فراهم میکنند | صدای برخی مدلهای دستگاه میتواند برای برخی افراد آزاردهنده باشد |
ایمنی بالاتر نسبت به کپسولهای تحتفشار |
|
کپسول اکسیژن | |
مزایای کپسول اکسیژن | معایب کپسول اکسیژن |
مناسب برای مواقع اضطراری و استفاده در شرایطی که برق در دسترس نیست | نیاز به پر کردن مجدد پس از اتمام اکسیژن، که ممکن است در شرایط اورژانسی مشکلساز شود |
هزینه اولیه کمتر در مقایسه با دستگاه اکسیژنساز | وزن سنگینتر در مدلهای بزرگ، که جابهجایی آن را دشوار میکند |
ارائه اکسیژن با فشار بالا، مناسب برای بیماران نیازمند به حجم زیاد اکسیژن در مدتزمان کوتاه | خطرات ناشی از نشتی یا ترکیدن کپسول در صورت عدم رعایت نکات ایمنی |
قابلیت حمل و استفاده در محیطهای بیمارستانی، خانگی و فضای باز | هزینههای مداوم برای پر کردن مجدد و حملونقل کپسولهای پرشده |
دستگاه اکسیژنساز یا کپسول اکسیژن؟ کدام را انتخاب کنیم؟
در زمان تهیه یکی از این دو دستگاه علاوه بر تفاوت دستگاه اکسیژنساز با کپسول اکسیژن باید به نیاز بیمار هم توجه کنید.
- اگر بیمار به اکسیژن مداوم نیاز دارد و در خانه حضور دارد، دستگاه اکسیژنساز گزینه بهتری است.
- اگر بیمار نیاز به اکسیژن در خارج از خانه دارد یا در مواقع اضطراری از اکسیژن استفاده میکند، کپسول اکسیژن مناسبتر خواهد بود.
- برای بیماران دارای سبک زندگی فعال، ترکیبی از هر دو گزینه (یک دستگاه اکسیژنساز برای خانه و یک کپسول اکسیژن برای مواقع ضروری) میتواند بهترین انتخاب باشد.
- همچنین شرایط اقتصادی و توانایی بیمار در تامین هزینهها نیز عامل مهمی در تصمیمگیری بین این دو گزینه است.

نکات ایمنی در استفاده از دستگاه اکسیژنساز و کپسول اکسیژن
در زمان خریداری و نگهداری از انواع این دستگاهها باید به نکات خاصی توجه کرد. با رعایت این نکات ایمنی، میتوان خطرات مرتبط با استفاده از اکسیژن را کاهش داد و از این تجهیزات درمانی با خیال راحت استفاده کرد. برخی از آنها بهصورت زیر هستند:
- دور نگه داشتن اکسیژن از منابع حرارتی و شعله: اکسیژن اشتعالپذیر است و در مجاورت شعله یا وسایل گرمایشی مانند بخاری و اجاقگاز میتواند باعث آتشسوزی شود.
- استفاده از رگولاتور مناسب برای تنظیم فشار خروجی: فشار زیاد اکسیژن ممکن است به مجاری تنفسی بیمار آسیب برساند، بنابراین تنظیم صحیح رگولاتور اهمیت زیادی دارد.
- نگهداری کپسول اکسیژن در محیط خنک و دارای تهویه مناسب: از قراردادن کپسول در مکآنهای بسته، زیر نور مستقیم خورشید یا داخل خودرو در هوای گرم خودداری کنید.
- بررسی منظم فیلترهای دستگاه اکسیژنساز: فیلترهای کثیف میتوانند عملکرد دستگاه را مختل کنند و اکسیژن با خلوص کمتر تولید شود.
- عدم استفاده از روغن و گریس در اتصالات دستگاه یا کپسول اکسیژن: این مواد میتوانند در تماس با اکسیژن خالص واکنش نشان داده و خطر آتشسوزی ایجاد کنند.
- اطمینان از محکمبودن شیر و اتصالات کپسول اکسیژن: نشتی اکسیژن میتواند خطرات جدی ایجاد کند، بنابراین بررسی منظم و استفاده از تجهیزات استاندارد ضروری است.
- عدم استفاده از دستگاه اکسیژنساز یا کپسول اکسیژن در محیطهای آلوده: در صورت مجاورت به دود سیگار یا مواد شیمیایی، اکسیژن باعث تسریع احتراق و افزایش احتمال حوادث ناگوار میشود.
- آموزش کاربران و افراد خانواده در مورد نحوه استفاده صحیح: داشتن دانش کافی درباره روشهای ایمنی، میتواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.
جمع بندی
دستگاه اکسیژنساز و کپسول اکسیژن هر دو برای اکسیژندرمانی استفاده میشوند، اما انتخاب بین آنها بستگی به نیازهای بیمار دارد. تفاوت دستگاه اکسیژنساز با کپسول اکسیژن میتواند در انتخاب شما تاثیر بسزایی بگذارد. درواقع اگر به یک منبع اکسیژن دائمی و مقرونبهصرفه نیاز دارید، دستگاه اکسیژنساز بهترین گزینه است. در مقابل، اگر نیاز به اکسیژن اضطراری یا قابلحمل دارید، کپسول اکسیژن انتخاب مناسبی خواهد بود.
مهمترین نکته، رعایت نکات ایمنی و مشورت با پزشک برای انتخاب بهترین گزینه است. شما همچنین میتوانید در صورت داشتن تجربه در زمینه خرید و استفاده از دستگاه اکسیژن ساز یا کپسول اکسیژن، آن را در بخش کامنتها با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
آیا دستگاه اکسیژنساز نیاز به شارژ اکسیژن دارد؟
خیر، دستگاه اکسیژنساز اکسیژن را از هوای محیط استخراج کرده و به طور مداوم تولید میکند، بنابراین نیازی به شارژ مجدد ندارد.
کدام یک برای استفاده خانگی مناسبتر است؟
دستگاه اکسیژنساز برای استفاده خانگی بهتر است، زیرا اکسیژن را به طور پیوسته تامین میکند و نیازی به تعویض یا شارژ مجدد ندارد.
آیا کپسول اکسیژن برای استفاده طولانیمدت مناسب است؟
خیر، کپسول اکسیژن برای مواقع اضطراری یا استفاده کوتاهمدت مناسبتر است، زیرا پس از اتمام اکسیژن، نیاز به شارژ مجدد دارد.
آیا میتوان از دستگاه اکسیژنساز در سفر استفاده کرد؟
بله، دستگاههای اکسیژنساز پرتابل برای سفر طراحی شدهاند و میتوانند با باتری کار کنند، اما برای سفرهای طولانی باید از ظرفیت باتری مطمئن شد.
کدام گزینه برای بیمارانی که نیاز به اکسیژن در حین حرکت دارند مناسبتر است؟
کپسولهای اکسیژن پرتابل یا دستگاههای اکسیژنساز باتریدار برای بیمارانی که در حال حرکت هستند، مناسبتر میباشند.